Доколку не сте го прочитале вториот дел од Апел до младите, тоа можете да го сторите на следниов линк.
Во продолжение е третиот дел од памфлетот:
Во продолжение е третиот дел од памфлетот:
Ако си завршил со читањето на законот и штотуку треба да добиеш право на адвокатура, можеби ти, исто така, имаш илузии за твојата идна професија - претпоставувам дека си еден од оние благородни души, дека знаеш што алтруизмот значи. Можеби си велиш, "Да го посветам мојот живот на непрекината и силна борба против сите неправди! Да го употребам сето мое знаење за да го овозможам триумфот на правото, на јавното мислење како највисока правда - може ли некоја друга професија да биде поблагородна?" Почнуваш вистинска работа во животот сигурен во себе си и во професијата која си ја одбрал.
Добро: ајде да прочитаме една страна од Репортажите на Законот и да видиме што вистинскиот живот ќе ти каже.
Нека имаме еден богат земјопоседувач; тој бара истерување на потстанар на колиба кој не ја платил киријата. Од правен аспект случајот е неспорен; поради тоа што сиромавиот фармер не може да плати, тој мора да си замине. Но, ако ги погледнеме фактите ќе заклучиме нешто вакво: Земјопоседникот ја трошел неговата кирија постојано барајќи задоволство; потстанарот работел напорно по цел ден и секој ден. Земјопоседникот не направил ништо за да го подобри својот имот. Сепак, цената на земјата се утростручила, за период од педесет години, заради изградба на железничка пруга, поради изградба на нови патишта, заради исушување на мочуриште, заради оградување и култивација на неплодното земјиште. Но, потстанарот, кој многу допринел за ова зголемување, се уништил себе си; тој паднал во рацете на лихварите, и, до уши во долгови, тој не може повеќе да му плаќа на земјопоседникот. Законот, секогаш на страната на сопственоста, е дециден: земјопоседникот е во право. Но, ти, кај кого чувството за правда не е сè уште задушено од легалните фикции, што ќе сториш? Дали ќе го поддржиш ставот дека фармерот треба да биде исфрлен надвор на улица? - поради тоа што законот така налага - или ќе предупредиш дека земјопоседникот треба да му го плати на фармерот целото зголемување на вредноста на неговиот имот кое се должи на работата на фармерот? - тоа е она што праведноста го бара. Која страна ќе ја одбереш? На законот, а против правдата, или на правдата, а против законот?
Или кога работникот излегол да штрајкува против господарот без претходна најава, на која страна ќе застанеш тогаш? На страната на законот, која е всушност страната на господарот кој, искористувајќи ја предноста на кризните периоди, направил огромен профит? Или против законот, а на страната на работниците кои примале цело време плата од само 2 шилинзи дневно како надница, гледајќи ги нивните жени и деца како овенуваат пред нивните очи? Дали ќе застанеш зад тоа парче интриганство кое се состои во тврдењето дека постои "слобода на договорање"? Или ќе ја задржиш правичноста, спрема која договорот направен помеѓу човек кој што ручал добро и човек кој што го продава својот труд за гола егзистенција, помеѓу силниот и слабиот, не е договор воопшто?
Да земеме друг случај. Овде, во Лондон, човек безделничел покрај една месарница. Тој украл бифтек и избегал со него. При неговото апсење и испрашување, се покажало дека е тој занаетчија без работа, и дека неговата фамилија четири дена немала ништо за јадење. Месарот е замолен да го ослободи човекот, но тој е само заинтересиран за победа на правдата! Тој тужи, и човекот е осуден на шест месеци во затвор. Слепата Терезија покажува така! Дали твојата совест нема да се побуни против законот и против општеството кога слушаш вакви слични пресуди секој ден?
Или повторно, дали ќе ја спротивставиш силата на законот против овој човек кој, бил лошо одгледан и злоставуван од неговото детство, кој се нашол на туѓ имот и никогаш не слушнал ниту еден добар збор, и кој го завршува својот живот убивајќи го својот сосед за да му украде шилинг? Дали ќе бараш негова егзекуција - или уште полошо - затвор од дваесет години, кога знаеш многу добро дека тој е повеќе лудак отколку што е убиец, и во секој случај, дека за неговото злодело е виновно целото општество?
Дали ќе тврдиш дека овие ткајачи треба да бидат фрлени во затвор заради тоа што во момент на очај ја запалиле фабриката; дека овој човек кој пукал на крунисан убиец треба да биде доживотно затворен; дека овие бунтовници кои го закачиле знамето на иднината на барикадите треба да бидат убиени? Не, илјада пати не!
Ако размислуваш наместо да го повторуваш она што си го научил; ако го анализираш законот и ги симнеш матните фикции во кои е завиткан со цел да ги прикрие своето вистинско начело, што е правото на посилниот, и содржината, која отсекогаш била причина за сите тирании кои се истуриле врз човештвото низ неговата долга и крвава историја; кога ќе го разбереш ова, твојот презир кон законот ќе биде навистина длабок. Ќе разбереш дека да бидеш слуга на пишаниот закон значи да се поставиш себе си во опозиција со законот на совеста, и да тргуваш на погрешна страна; и, поради тоа што оваа борба не може да трае вечно, или ќе ја замолчиш својата совест и ќе станеш подлец, или ќе расчистиш со традицијата, и ќе работиш со нас на целосното уништување на сите неправди, економски, социјални и политички.
Но, тогаш ќе бидеш Социјалист, ќе бидеш Револуционер.
А ти, млад инжењеру, ти кој сонуваш за подобрување на условите на многуте работни места со примена на науката во индустријата - колку тажно разочарување, колкаво самозалажување те чека! Ја даваш корисната енергија на твојот ум за изработка на шема на железничка пруга која, врвејќи по врвовите на бездните и копајќи низ срцето на планините од гранит, ќе спои две земји кои природата ги разделила. Но, кога ќе почне да се работи на неа, ќе видиш цели полкови од работници исцрпени од немаштија и болести во овој темен тунел - ќе видиш друг дел од нив како се враќа дома носејќи, можеби, по неколку пенија, и несомнено, зачетоци на туберкулоза; ќе видиш човечки лешеви - резултат на подмолната алчност - како гранични-белези на секој јард од твојот пат; и, кога железничката пруга ќе се заврши, ќе видиш, на крајот, дека станала пат за артилеријата на окупаторска армија...
Си го потрошил поголемиот дел од твојата младост усовршувајќи пронајдок кој ќе го олесни производството и, после многу експерименти, многу непроспиени ноќи, ти си на крајот сопственик на ова значајно откритие. Го употребуваш и резултатите ги надминуваат твоите очекувања. Десет, дваесет илјади "раце" се исфрлени на улица! Тие кои остануваат, повеќето од нив деца, се претворени во обични машини! Три, четири, десет господари ќе се збогатуваат и ќе го искористуваат сето тоа... Дали е ова твојот сон?
Конечно, изучувајќи ги последните индустриски пронајдоци, сфаќаш дека изумот шивачка машина не им донел на шивачките никаква, ама баш никаква, корист; дека работникот во тунелот во Ст. Готхард умира од анкилозис, а не - борејќи се со дупчалката за дијаманти; дека слободниот ѕидар и наемниот работник се без работа, како и порано, во време на повишиците на Гиффард. Ако ги разгледуваш социјалните проблеми со истата независност на духот која те водела и низ твоите механички истражувања, ти неминовно ќе заклучиш дека поради ваквата доминација на приватната сопственост и надничарското робување, секој нов пронајдок го прави неговото робување уште потешко, неговата работа уште повеќе деградирачка, ги зачестува периодите на без-работица, ги заострува кризите, и дека луѓето кои веќе го имаат секое замисливо задоволство се единствените кои профитираат од тоа.
Што ќе сториш кога веќе еднаш си стигнал до овој заклучок? Или ќе започнеш со замолчување на сопствената совест со софизми; тогаш, еден убав ден, ќе се простиш од своите искрени младешки соништа и ќе се обидеш да го добиеш, за себе си, она што задоволството и уживањето го бараат - и тогаш ќе преминеш во кампот на експлоататорите. Или, ако имаш нежно срце, ќе си речеш себе си: "Не, ове не е време за пронајдоци. Да работиме најпрво на трансформација на основите на производството. Кога приватната сопственост ќе ја снема, тогаш секој нов пронајдок во индустријата ќе биде направен за да му користи на целото човештво; и оваа маса од работници, кои што денес се обични машини, тогаш ќе станат суштества кои размислуваат и кои ја применуваат својата интелегенција во производството, засилени од учењето и искусни во мануелната работа, и таквиот механички развој ќе овозможи, за педесет години, таков напредок за кој денес можеме само да сонуваме."
И што би можел да му речам на учителот - не на учителот кој на својата професија гледа како на досаден бизнис, туку на оној кој, кога е опкружен од весела група на млади краставички, се чувствува расположен заради нивните ведри лица, меѓу нивната безгрижна смеа - на оној кој се обидува во нивните мали глави да ги всади идеите на хуманоста кои тој самиот ги научил додека бил млад?
Често забележувам дека си тажен, и знам што е тоа што те онерасположува. Токму овој ден, твојот омилен ученик кој, навистина, не е којзнае колку добар по Латински, но кој има навистина прекрасно срце, со толку многу енергија ја рецитираше приказната за Вилијам Тел! Неговите очи сјаеа; тој како да сакаше да ги избоде сите тирани, таму и тогаш; тој со толкав жар ги кажа страствените редови на Шилер:
Before the slave when he breaks his chain
Before the free man tremble not.
Но, кога се врати дома, неговата мајка, неговиот татко, неговиот вујко остро го прекорија, убедувајќи го дека треба да го почитува министерот или околискиот полицаец; понатаму му зборуваа за "мудроста, почитувањето на авторитетите, покорувањето за сопствена корист," сé до часот кога го остави Шилер настрана и почна да чита "Заемна помош".
И тукушто, пред некој ден, ти беше кажано дека твоите најдобри ученици се покажале како лоши. Едниот цело време сонува да стане офицер; другиот, заедно со својот господар, им краде на работниците од нивните мали дневници; а ти, кој размислуваш за тажниот контраст помеѓу твоите идеали, и животот каков што е.
Ти сé уште размислуваш за тоа! И тогаш, предвидувам дека за две години, на крајот, откако ќе доживееш разочарување по разочарување, ќе ги оставиш твоите омилени автори на полицата, и ќе завршиш велејќи дека Тел бил недвосмислено многу искрен човек, но и покрај сé неговата игра завршила; дека поезијата е најважна работа за интимата, посебно за човек кој по цели денови предавал за трите-правила, меѓутоа поетите се секогаш во облаците и нивните погледи немаат ништо заедничко со животот денес, ниту пак со следната посета на Инспекторот на Училиштата...
Или пак, од друга страна, соновите од твојата младост ќе станат цврсти убедувања на твоето зрело доба. Ќе посакаш да има широка, хумана едукација за сите, во училиштето и надвор од училиштето; и разбирајќи дека ова е невозможно во постоечките услови, ќе ги нападнеш самите основи на буржујското општество. Тогаш, заради тоа што ќе бидеш отпуштен од Катедрата за Образование, ќе го напуштиш училиштето и ќе дојдеш меѓу нас и ќе бидеш еден од нас; ќе им кажуваш на луѓето во поодминати години, но со помали знаења отколку тебе, колку е привлечна науката, што човештвото мора да биде - односно, што можеме ние да бидеме. Ќе дојдеш и ќе работиш со Социјалистите за целосна трансформација на постоечкиот систем, рамо до рамо ќе се бориш со нас за постигнување на вистинска еднаквост, вистинско братство, за трајна слобода во светот.
И на крај, ти, млад уметнику, скулптору, сликару, поету, музичару, не забележуваш ли дека светиот оган кој ги инспирирал твоите претходници недостасува во денешниот човек? дека уметноста е површна и дека осредноста е нејзин врховен владетел?
Можно ли е да биде поинаку? Задоволството на повторно откривање на стариот свет, на повторно капење во изворите на природата, кои ги создадоа ремек-делата на Ренесансата, повеќе не постои за уметноста на нашето време; без револуционерен идеал таа беше студена - сè досега, и немајќи идеал, нашите помодни уметници го пронајдоа во реалноста кога болно ја фотографираат, во боја, капката роса на листот од некое растение, ги имитираат мускулите од ногата на крава, или кога ја опишуваат прозаично и во детали одвратната нечистотија на некој шивач, тоалетата на некоја скапа курва.
"Но, ако е ова вака, што треба да се направи?" велиш. А јас ти одговарам, ако светиот оган кој тврдиш дека го поседуваш е обичен фитиљ кој тлее, тогаш ќе продолжиш да го правиш тоа што и досега си го правел, и твојата уметност забрзано ќе се деградира во декорирање на продавниците на трговците, во составување на либрета за третокласни оперети, и приказни за Божиќните Празници - повеќето од вас веќе пропаѓате на овај начин...
Но, ако твоето срце навистина чука заедно со она на хуманоста, ако имаш слух за Животот како вистински поет, тогаш газејќи низ ова море од тага чии бранови плискаат околу тебе, лице во лице со овие луѓе кои умираат од глад, во присуство на овие натрупани лешеви во рудниците, и овие осакатени тела кои лежат во купови на барикадите, гледајќи ги овие долги редови на бегалци кои ќе изумрат во снеговите на Сибир и марширајќи по тропските острови; потполно разбирајќи ја оваа очајничка борба која се води, помеѓу болниот плач на поразените и оргиите на победниците, хероизмот во конфликт со кукавичлукот, чесната посветеност лице во лице со привлечната лукавост ти не можеш да останеш неутрален; ти ќе пријдеш и ќе ја прифатиш страната на угнетените, заради тоа што знаеш дека убавината, возвишеноста, духот на самиот живот се на страната на оние кои се борат за светлината, за човештвото, за правдата!
Ме запираш конечно!
И тукушто, пред некој ден, ти беше кажано дека твоите најдобри ученици се покажале како лоши. Едниот цело време сонува да стане офицер; другиот, заедно со својот господар, им краде на работниците од нивните мали дневници; а ти, кој размислуваш за тажниот контраст помеѓу твоите идеали, и животот каков што е.
Ти сé уште размислуваш за тоа! И тогаш, предвидувам дека за две години, на крајот, откако ќе доживееш разочарување по разочарување, ќе ги оставиш твоите омилени автори на полицата, и ќе завршиш велејќи дека Тел бил недвосмислено многу искрен човек, но и покрај сé неговата игра завршила; дека поезијата е најважна работа за интимата, посебно за човек кој по цели денови предавал за трите-правила, меѓутоа поетите се секогаш во облаците и нивните погледи немаат ништо заедничко со животот денес, ниту пак со следната посета на Инспекторот на Училиштата...
И на крај, ти, млад уметнику, скулптору, сликару, поету, музичару, не забележуваш ли дека светиот оган кој ги инспирирал твоите претходници недостасува во денешниот човек? дека уметноста е површна и дека осредноста е нејзин врховен владетел?
Можно ли е да биде поинаку? Задоволството на повторно откривање на стариот свет, на повторно капење во изворите на природата, кои ги создадоа ремек-делата на Ренесансата, повеќе не постои за уметноста на нашето време; без револуционерен идеал таа беше студена - сè досега, и немајќи идеал, нашите помодни уметници го пронајдоа во реалноста кога болно ја фотографираат, во боја, капката роса на листот од некое растение, ги имитираат мускулите од ногата на крава, или кога ја опишуваат прозаично и во детали одвратната нечистотија на некој шивач, тоалетата на некоја скапа курва.
"Но, ако е ова вака, што треба да се направи?" велиш. А јас ти одговарам, ако светиот оган кој тврдиш дека го поседуваш е обичен фитиљ кој тлее, тогаш ќе продолжиш да го правиш тоа што и досега си го правел, и твојата уметност забрзано ќе се деградира во декорирање на продавниците на трговците, во составување на либрета за третокласни оперети, и приказни за Божиќните Празници - повеќето од вас веќе пропаѓате на овај начин...
Но, ако твоето срце навистина чука заедно со она на хуманоста, ако имаш слух за Животот како вистински поет, тогаш газејќи низ ова море од тага чии бранови плискаат околу тебе, лице во лице со овие луѓе кои умираат од глад, во присуство на овие натрупани лешеви во рудниците, и овие осакатени тела кои лежат во купови на барикадите, гледајќи ги овие долги редови на бегалци кои ќе изумрат во снеговите на Сибир и марширајќи по тропските острови; потполно разбирајќи ја оваа очајничка борба која се води, помеѓу болниот плач на поразените и оргиите на победниците, хероизмот во конфликт со кукавичлукот, чесната посветеност лице во лице со привлечната лукавост ти не можеш да останеш неутрален; ти ќе пријдеш и ќе ја прифатиш страната на угнетените, заради тоа што знаеш дека убавината, возвишеноста, духот на самиот живот се на страната на оние кои се борат за светлината, за човештвото, за правдата!
Ме запираш конечно!
Продолжува...
(Доколку сакате да го видите целиот текст, можете да го најдете на следниот линк.)
